Empatia u dzieci jest jedną z kluczowych umiejętności społeczno-emocjonalnych – to właśnie dzięki niej zyskują one zdolność rozumienia i współodczuwania emocji innych. Aby zapewnić maluchowi odpowiednie wsparcie, warto jednak wiedzieć, czym jest empatia oraz jak przedszkole i rodzice mogą skutecznie wspierać jej rozwój.
Empatię można zdefiniować jako zdolność do współodczuwania, czyli przeżywania uczuć innych osób oraz reagowania na nie w adekwatny sposób. W praktyce, w przypadku przedszkolaków oznacza to rozpoznawanie emocji kolegów i koleżanek oraz chęć niesienia im pomocy lub wsparcia.
Rozwój empatii u dzieci przebiega etapami, które odzwierciedlają stopniowe uświadamianie sobie odrębności innych ludzi oraz ich emocji. Przytoczony poniżej model zaproponował amerykański psycholog Martin Hoffman.
Do około pierwszego roku życia niemowlę nie rozróżnia siebie od innych i przeżywa cudze emocje jako własne. Często mówi się wówczas o tzw. emocjonalnym zarażeniu, czyli wrodzonej reakcji, która stanowi podstawę dalszego rozwoju empatii.
Na tym etapie dziecko zaczyna dostrzegać, że jest odrębną jednostką, ale jeszcze nie rozumie, że emocje innych mogą różnić się od jego własnych. Próbuje pomagać, choć często robi to w sposób nieadekwatny, ponieważ widzi świat głównie ze swojej perspektywy.
Dziecko zaczyna świadomie rozumieć, że inni ludzie mają własne uczucia. Potrafi współodczuwać i adekwatnie reagować na emocje osób z otoczenia. Empatia u dzieci w okresie przedszkolnym staje się już coraz bardziej świadoma i ukierunkowana na potrzeby innych.
Jak dalej rozwija się empatia u dzieci? Kiedy kilkulatek zaczyna mieć zdolność do współodczuwania, które wykracza poza konkretne sytuacje? Dzieje się to mniej więcej na etapie zerówki i pierwszych klas szkoły podstawowej. Sześcio- i siedmiolatki rozumieją, że ludzie mają różne doświadczenia życiowe i emocjonalne, co wpływa na ich uczucia. Jednocześnie potrafią empatyzować z większymi grupami osób, uwzględniając przy tym szerszy kontekst społeczny i życiowy.
Aby wytłumaczyć, co to jest empatia dla dzieci, najlepiej posłużyć się prostymi, zrozumiałymi dla niego przykładami. Można wykorzystać opowieści, bajki lub scenki, które pokazują różne emocje i reakcje na nie. Dzięki rozmowie o uczuciach oraz próbie postawienia się w nowej sytuacji maluch zaczyna rozumieć, że istnieją inne perspektywy niż jego własna. To znów kształtuje w nim zdolność współodczuwania oraz wspiera relacje z rówieśnikami. O tym, jak duże mają one znaczenie, pisaliśmy tutaj: Znaczenie relacji z rówieśnikami u dzieci w wieku przedszkolnym.
Jak opisać empatię dzieciom? Kilkulatki powinny móc już zrozumieć empatię jako „wczuwanie się w czyjeś uczucia” – na przykład, gdy ktoś jest smutny, rozumiemy, dlaczego tak się czuje, i chcemy mu pomóc. Podczas rozmowy o empatii z przedszkolakami, ważne jest, by posługiwać się zrozumiałym językiem oraz prostymi odniesieniami do życia codziennego, w tym do sytuacji z placu zabaw czy domu.
Już od najmłodszych lat dzieci zaczynają doświadczać i obserwować emocje. To właśnie wtedy pojawia się naturalny grunt do rozwijania jednej z najważniejszych umiejętności społecznych, jaką jest empatia. Przedszkole jest etapem, kiedy można wspierać ją w sposób świadomy i celowy. Dzięki codziennym rozmowom, odpowiednio dobranym zabawom, bajkom i przykładom z życia, dziecko może nauczyć się rozumieć uczucia innych, reagować z troską i budować pozytywne relacje społeczne. Jak wspomóc rozwój empatii u dzieci?
Przedszkole na Woli Bajeczka to miejsce, gdzie emocje i empatia liczą się nie mniej niż zdobywanie wiedzy oraz dobra zabawa. U nas każde dziecko traktowane jest z szacunkiem i uwagą, a jego uczucia oraz potrzeby są zawsze brane pod uwagę. Już teraz poznaj bliżej naszą ofertę i przekonaj się, że nasza placówka jest tą, której szukasz!
